Geschiedenis van de Wielewaal

Het ontstaan

De Tweede Wereldoorlog was net voorbij. Rotterdam was plat gebombardeerd en de woningnood was groot. Mensen hadden huis en haard verloren, en erger, vaak ook naaste familie en vrienden. Ze hadden geen werk, geen geld en geen onderdak. In de Rotterdamse deelgemeente Charlois werden in hoog tempo, en met financiële steun uit Zweden, 545 semi-permanente woningen gebouwd, grondgebonden en gelijkvloers en met een eigen tuin. De woningen waren niet onderheid en rustten op een betonnen fundering. Ze waren zogenaamd ‘op staal’ gebouwd. Een lichtgewicht constructie, dunne spouwmuren, houten vloer op betonnen balken en een flauw zadeldak van licht bimsbeton. Na ongeveer 25 jaar zouden die wel aan vervanging toe zijn.

Stedenbouwkundige opzet Wielewaal
De wederopbouw was een periode van optimisme, vooruitgangsdenken en rotsvast vertrouwen in de welvaartsstaat. De verschrikkingen van de oorlog moesten snel worden vergeten en waar kon je beter de stad van de toekomst bouwen dan in Rotterdam waar je helemaal opnieuw kon beginnen? Men geloofde in de maakbaarheid van de maatschappij en de woonomgeving kon bijdragen om zich te ontwikkelen tot een beter, socialer mens met oog op moraal, zeden en hygiëne. Ook de architecten J. Denijs en P. van Drimmelen, vanaf 1946 werkzaam bij de Dienst Volkshuisvesting in Rotterdam, ontwierpen in die geest hun plan voor De Wielewaal. De opvattingen over naoorlogse architectuur en stedenbouw waarbij licht, lucht en ruimte centraal stonden, zijn terug te vinden in De Wielewaal. Om die reden lopen bijvoorbeeld de straten in De Wielewaal van noord naar zuid en krijgen de woningen door die oost-west ligging een optimale bezonning en lichtinval.

Er is weinig concrete informatie over de visie van de architecten ten aanzien van De Wielewaal, maar in 1950 maakte Van Drimmelen ook het stedenbouwkundig plan voor Lombardijen en zegt daarover in een artikel: “Waar wonen en vrijetijdsbesteding steeds meer identiek worden, behoort de woonwijk meer het karakter te krijgen van een ontspanningsgebied, dat tevens kan dienen als sociaal trainingterritoir voor diegenen die tezamen de toekomstige samenleving zullen moeten vormen: de jeugd. De open gebieden, waar door de grote stadsbewoner nog iets beleefd kan worden van de met jaargetijden wisselende aspecten der natuur zijn daarbij van de grootste waarde.’’

Het verklaart in ieder geval de overweldigende aanwezigheid van ruimte en groen in De Wielewaal, de wijk die een aantal jaar ervoor op zijn tekentafel had gelegen. De openbare ruimte moest uitnodigen tot ongedwongen, spontane ontmoetingen. Kinderen die samen buiten spelen kunnen zich sociaal beter ontwikkelen. Ook de ‘wijkgedachte’ was belangrijk. De moderne stad was groot, onpersoonlijk en onoverzichtelijk. In de eigen buurt kon vervlakking worden tegengegaan en gemeenschapszin worden gestimuleerd. Dat laatste was in De Wielewaal zeker gelukt.

De vrijheid, de natuur en het buiten zijn 
De Wielewaal had veel weg van een vakantiepark, een bos met bungalowtjes ertussen. Een groen dorp met heel veel vrijheid en weinig verkeer. Hier kon je nog op straat lopen zonder omver gereden te worden. Door de smalle stoepen liepen de mensen meestal op straat en reed iedereen vanzelf stapvoets. Als het maar even kon, ging je naar buiten. Of ’s avonds na het eten een ommetje maken. De bewoners waren trots op De Wielewaal. Dat zag je terug aan de mooi verzorgde tuintjes.

Gezellig met elkaar
Dat was zeker zo in De Wielewaal. Bewoners zeiden elkaar gedag, maakten een praatje en hielpen elkaar wanneer dat nodig was. Leuke buren die je, als je al wat ouder was, in de gaten hielden of een oogje in het zeil hielden als je op vakantie ging. Het buurthuis was de huiskamer van De Wielewaal. Hier kwam iedereen buurten en kon je rekenen op een kopje koffie en een praatje. En ook handig: je kon er gelijk bloedprikken. Ook voor de bingo of klaverjassen, dansen of playbackshow, Indische kookles of lekkere tosti’s was je welkom. In de speeltuin vierden de bewoners altijd het zomerfeest of organiseerden enthousiaste bewoners allerlei kinderactiviteiten. Ook was er iemand in de wijk die linedanceles gaf. Je kunt gerust stellen dat het ‘animatieteam van De Wielewaal’ all round was!

Het leven is veranderd
Gedurende zeventig jaar wonen in De Wielewaal is de maatschappij veranderd. Toegenomen welvaart, technologische vooruitgang en emancipatie hebben een grote impact gehad op de woonwensen en de manier van leven. De eerste bewoners verhuisden hun spullen nog met de handkar naar De Wielewaal. De schillenboer kwam langs de deuren met paard en wagen. Zo ook de melkboer. En één keer in de week stond het snoepkarretje aan het begin van de wijk. Aanvankelijk werd er gestookt op kolen en olie. Later kwam er centrale verwarming en inmiddels beschikken de nieuwe woningen over zonne-energie. De gezinnen zijn kleiner. Nu is een kind of twee kinderen de standaard en het aantal eenpersoonshuishoudens groeit. Andere woonbehoeften en de -wensen zie je terug in de plattegronden van woningen.

Nieuwe tijd, nieuwe woningen
De Wielewaal was een bijzondere wijk en dat blijft zo. Het karakter van de wijk blijft identiek: kleinschalig, met veel ruimte en volwassen bomen. Alleen zijn de nieuwe woningen afgestemd op de woonwensen van deze tijd en die van toekomstige generaties.

Tijdlijn

 Heb je vragen, toevoegingen of leuk beeld, laat het ons weten via

 Tekst: Suzanne Ketterings